Jan Stefan Krukowiecki (1772-1850) wstąpił do armii austriackiej w 1786 r. W 1794 r. na znak protestu przeciw wrogiemu stosunkowi Austrii do insurekcji kościuszkowskiej podał się do dymisji i na 12 lat usunął się z czynnej służby wojskowej. W grudniu 1806 r. wstąpił do armii francuskiej. Brał udział w kampanii 1806/1807; walczył pod Pułtuskiem, Rudą i na Pomorzu Gdańskim. Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej. W 1808 r. otrzymał Krzyż Kawalerski Virtuti Militari. Wziął udział w wojnie polsko-austriackiej w 1809 r.; walczył pod Raszynem. Brał udział w kampanii 1812 r., podczas której został ciężko ranny w szturmie na Smoleńsk. Mianowany oficerem Legii Honorowej, w 1813 r. uzyskał nominację na generała brygady.

Na wieść o wybuchu powstania listopadowego, Krukowiecki przybył do Warszawy. Po upadku dyktatury Józefa Chłopickiego starał się o objęcie funkcji naczelnego wodza. Jego kandydatura została jednak odrzucona przez Sejm. Przed bitwą pod Olszynką Grochowską, w lutym 1831 r., powierzono mu zadanie zabezpieczania tyłów armii od strony Białołęki i uniemożliwienie połączenia się korpusu gen. Iwana Szachowskiego z wojskami feldmarszałka Iwana Dybicza. Po konflikcie z gen. Janem Skrzyneckim, 1 III 1831 r. Krukowiecki podał się do dymisji. Dwa dni później (3 marca) Rząd Narodowy powierzył mu funkcję gubernatora stolicy, z szerokimi prerogatywami. Po dymisji Rządu Narodowego, 17 VIII 1831 r. mianowany został prezesem rady ministrów. Krukowiecki przygotowywał obronę Warszawy przed atakiem feldmarszałka Iwana Paskiewicza. W rzeczywistości był jednak zwolennikiem rokowań. Nie chciał dopuścić do zniszczenia stolicy w bezpośrednim szturmie. Miał nadzieję na utrzymanie sytuacji sprzed 29 XI 1830 r., czyli Królestwa Polskiego w granicach i z konstytucją z 1815 r., a gdy rozpoczął się szturm armii carskiej na Wolę, dążył do układów z Paskiewiczem. 7 września odbyło się spotkanie, na którym Paskiewicz żądał bezwarunkowej kapitulacji. Krukowiecki uważał klęskę za nieuniknioną i ocalenie widział jedynie w rokowaniach. Po upadku Warszawy został aresztowany. Wywieziony do Wołogdy; do kraju wrócił w 1833 r.

Prezentowany dokument dotyczy bitwy pod Iganiami, rozegranej 10 IV 1831 r. Krukowiecki donosi w nim Rządowi Narodowemu o zdobyciu chorągwi nieprzyjaciela, która złożona została na jego ręce przez oficera Mazurów. Bitwa pod Iganiami stoczona została w przygotowanej przez gen. Ignacego Prądzyńskiego ofensywie wiosennej. Zakładała ona zaskoczenie i rozbicie korpusu gen. Georga Rosena, zajęcie Siedlec a następnie zwrócenie się przeciw odciętemu od magazynów Iwanowi Dybiczowi. Działania zaczęły się 30 III 1831 r. Most na Wiśle został przykryty słomą, aby stłumić stukot przeprowadzanych na Pragę dział. 31 marca oddziały powstańcze zaskoczyły i zniszczyły wojska rosyjskie, stacjonujące pod Wawrem [linik do nr 38] i Dębem Wielkim. W tej sytuacji droga na Siedlce stała otwarta przed armią powstańczą. Z dalszą ofensywą zwlekał jednak wódz naczelny, gen. Jan Skrzynecki, liczący na skłonność Rosjan, po doznanych porażkach, do rokowań i kompromisu. Tymczasem wojska rosyjskie wykorzystując bierność strony polskiej ruszyły w kierunku Siedlec. Prądzyński przedstawił nowy plan ofensywy i zajęcia Siedlec, który miał szanse powodzenia w przypadku dobrej koordynacji działań trzech oddziałów dowodzonych przez: Skrzyneckiego, Prądzyńskiego i Zygmunta Stryjeńskiego.

10 IV 1831 r. pod Iganiami Prądzyński odniósł, w pięknym stylu, zwycięstwo nad przeważającymi siłami rosyjskimi (straty po stronie rosyjskiej wyniosły ok. 4-5 tys. ludzi, po stronie polskiej 500). Niestety Skrzynecki i Stryjeński spóźnili się i cała operacja zajęcia Siedlec nie powiodła się. Bitwa pod Iganiami, pomimo iż była dużym sukcesem, ze względu na postawę Skrzyneckiego, nie odegrała większego znaczenia strategicznego w wojnie polsko-rosyjskiej. Mikołaj I rozważał po niej nawet odwołanie Iwana Dybicza z funkcji głównodowodzącego wojskami rosyjskimi, pomimo iż odbiłoby się to głośnym echem w stolicach europejskich i podważyłoby prestiż militarny Rosji.

Dokument opatrzony jest oryginalnym podpisem gen. Jana Krukowieckiego.

• Chludziński T., Szlakami powstania listopadowego, Warszawa 1985;
• Przewodnik po polach bitew wojny polsko-rosyjskiej 1830-1831, pod. red. O. Laskowskiego, Warszawa 1931;
• Rostocki W., Władza wodzów naczelnych w powstaniu listopadowym, Wrocław 1955;
• Tarczyński M., Generalicja powstania listopadowego, Warszawa 1980;
• Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1930 i 1831 r., Warszawa 1930;
• Wojna polsko-ruska 1831, oprac. A. K. Puzyrewski, Warszawa 1899.