Aktami prawnymi leżącymi u podstaw funkcjonowania władz polskich okresu powstania listopadowego były uchwały sejmowe: z 18 XII 1830 r. o uznaniu powstania za narodowe, z 25 I 1831 r. o detronizacji cesarza rosyjskiego jako króla polskiego, z 8 II 1831 r. o przysiędze homagialnej narodu polskiego oraz złożenie tej przysięgi przez naród.

29 I 1831 r. Sejm przyjął uchwałę powołującą Rząd Narodowy w miejsce rozwiązanej Rady Najwyższej Narodowej. Organizację i kompetencje Rządu Narodowego normowały artykuły 4-14 uchwały, które rozdzielały także władzę królewską między Rząd i Sejm, podstawowe atrybucje królewskie przyznając Sejmowi. Do Rządu Narodowego należało m.in.: ustanawianie oznak narodowych na monetach i stemplach, zawieranie traktatów międzynarodowych, prawo łaski (z wyjątkiem zbrodni stanu), nadawanie na wniosek wodza naczelnego krzyży wojskowych dwóch najwyższych klas, mianowanie generałów (również na wniosek wodza naczelnego) oraz wyższych urzędników, mianowanie w razie „nieobecności Sejmu” zastępcy wodza naczelnego. Akty publiczne, prawa i postanowienia miały być wydawane nie w imieniu króla, lecz Rządu Narodowego.

Na czele Rządu Narodowego stał prezes, którym został ks. Adam Jerzy Czartoryski (29 I - 15 VIII 1831 r.), a w jego skład wchodziło czterech członków, wybranych przez Sejm. Jako władza kolegialna Rząd postanowienia wydawał większością głosów. W obradach dotyczących spraw wojskowych miał prawo uczestniczyć z głosem stanowczym także wódz naczelny. Brał w nich udział, również z urzędu i z głosem doradczym, radca sekretarz generalny Rządu, którym 3 lutego został mianowany Andrzej Plichta. Swą wewnętrzną strukturę Rząd Narodowy określił postanowieniami z 1 i 3 II 1831 r. Rząd dzielił się na pięć wydziałów resortowych. Posiedzenia były protokołowane. Protokolantem został referendarz stanu Stanisław Kunatt. Decyzje Rządu miały być wydawane w formie postanowień, podpisywanych przez prezesa lub jego zastępcę oraz potwierdzanych za zgodność przez radcę sekretarza generalnego i kontrasygnowane przez ministra, który je wykonywał. Mogły być również przekazywane jako wypisy z protokołu, poświadczone tylko przez radcę sekretarza generalnego. Prace Rządu koordynował radca sekretarz generalny. Sprawował on naczelne zwierzchnictwo nad kancelarią Rządu. Zastępował go referendarz stanu, dyrektor generalny kancelarii. W dyspozycji radcy sekretarza generalnego pozostawała okrągła pieczęć. Początkowo w jej polu znajdował się Orzeł Biały, a w otoku napis: „Rząd Narodowy”. Po przyłączeniu się do powstania Litwy pieczęć uległa zmianie. 19 II 1831 r. Rząd Narodowy wprowadził nowy wzór godła Królestwa Polskiego na pieczęcie urzędowe. Na tarczy dwudzielnej w pion zwieńczonej koroną po lewej stronie został umieszczony Orzeł, a po prawej Pogoń.

Prezentowany dokument zawiera dymisję generała brygady Franciszka Ksawerego Niesiołowskiego udzieloną mu 25 VI 1831 r. przez Rząd Narodowy. Pod dokumentem widnieje podpis prezesa Rządu, Adama Jerzego Czartoryskiego oraz referendarza stanu, dyrektora generalnego kancelarii, Karola Brodowskiego. Pismo informuje, że o dymisję poprosił sam gen. Niesiołowski, a przedstawił ją rządowi gen. Jan Skrzynecki. Na dokumencie znajduje się pieczęć Rządu Narodowego z tarczą dwudzielną. Jest to pieczęć woskowa, wyciśnięta przez papier (tzw. opłatkowa), o średnicy 45 mm. W otoku widnieje napis: „Królestwo Polskie Rząd Narodowy”.

Franciszek Ksawery Niesiołowski (1771-1845), gen. powstania kościuszkowskiego, gen. brygady armii Księstwa Warszawskiego, w 1818 r. podał się do dymisji, którą otrzymał 28 października z prawem noszenia munduru. W 1830 r. został posłem na sejm Królestwa. Po wybuchu powstania listopadowego, od 18 grudnia, zasiadał w sejmie. Tego dnia zadeklarował również ofiarę na cele narodowe w wysokości 15 tys. złp w listach zastawnych. 25 I 1831 r. podpisał akt detronizacji Mikołaja I. W styczniu 1831 r. został zastępcą gubernatora Warszawy i pełniąc tę funkcję 6 lutego podpisał protokół Rady Wojennej w sprawie obrony stolicy, ale aż do 23 marca brał udział w obradach sejmowych. 24 marca objął dowództwo nad brygadą złożoną z 12 i 13 pułku piechoty i osłaniał dostęp do Wisły w okolicy Stężycy. Konflikt z gen. Janem Skrzyneckim, naczelnym wodzem, doprowadził do dymisji Niesiołowskiego z wojska, która formalnie nastąpiła 25 czerwca. Zachował jednak prawo noszenia munduru. 9 VIII 1831 r. został wybrany senatorem kasztelanem. W posiedzeniach senatu oraz izb połączonych, uczestniczył do 12 września. Dwa dni później wrócił do służby w wojsku, z którym wycofał się z Warszawy. Jednak już 30 września powrócił do stolicy, gdzie zgłosił dymisję z wojska i na nowo złożył przysięgę wierności Mikołajowi, jako królowi polskiemu. Mimo to został deportowany do Wołogdy. Z zesłania wrócił przed 1837 r., schorowany i dotknięty ślepotą.

• Bielecki R., Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, Warszawa 1998, t. 3, s.197-198;
• Domański T. E., Epoka Powstania Listopadowego, Lublin 2000;
• Kieniewicz S., Zahorski A., Zajewski W., Trzy powstania narodowe, Warszawa 1992;
• Żytkowicz L, Niesiołowski Franciszek Ksawery h. Korzbok, [w:] Polski Słownik Biograficzny, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978, t. 23, s. 57-59;
• Sołba Z., Rozwój władz Królestwa Polskiego o okresie powstania listopadowego, Wrocław 1971;
• Tarczyński M., Generalicja powstania listopadowego, Warszawa 1980.