Bank Polski (bank emisyjny i handlowy) został założony w 1828 r. w Warszawie jako instytucja państwowa Królestwa Polskiego. Początkowy jego kapitał wynosił 30 mln złp. Bank miał prawo emisji banknotów, a także udzielania kredytów długo- i krótkoterminowych. Sprawował nadzór nad przedsiębiorstwami przemysłowymi w Królestwie Polskim oraz finansował rozwój przemysłu w Królestwie. Po wybuchu powstania listopadowego Bank Polski pełnił podwójną rolę. Jako państwowa instytucja finansowa skupił się przede wszystkim na gromadzeniu funduszy na cele powstańcze. Jednocześnie, jako instytucja społeczna i obywatelska, musiał rozciągnąć pieczę nad zagrożonymi interesami handlu i przemysłu. W sporządzonych przez Bank Polski wykazach kapitału „do dyspozycji” skarbu państwa na dzień 30 XII 1830 r. było: 34 646 775 złp w „gotowiźnie” oraz 134 200 złp w listach zastawnych.

Skarb Królestwa Polskiego w przededniu wybuchu powstania listopadowego, posiadał pasywa w wysokości 44 189 175 złp i aktywa w kwocie 152 117 656 złp. Wybuch powstania listopadowego zupełnie zmienił ten stan rzeczy i stworzył nowe warunki do dalszej działalności Banku Polskiego.

Sprawa zasilenia skarbu państwowego, wycieńczonego nadzwyczajnymi wydatkami – głównie wojskowymi – sprawiła, iż Sejm i Rząd Narodowy musiały szukać innych wpływów. Utrzymanie dużej armii i prowadzenie kampanii wojennej z dochodów zwyczajnych, i tak już podwyższonych, było dla Królestwa, zajętego w części przez wojska rosyjskie, ponad siły. Zapasy skarbowe, zgromadzone przez ministra skarbu Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, wystarczyły na bardzo krótkie finansowanie powstania. Zarówno Rząd Narodowy, jak i Sejm starały się pozyskać nowe środki pieniężne na kontynuację podjętych działań wojennych. Nowych źródeł dopływu gotówki szukano na wiele sposobów, m.in. podniesiono podatki, apelowano do ofiarności społeczeństwa, rekwirowano srebro i złoto należące do państwa, i te należące do Kościoła katolickiego, oraz zaciągano pożyczki zagraniczne i krajowe.

29 I 1831 r. na mocy uchwały sejmowej zadekretowano pożyczkę pod nazwą „posiłki polskie” lub „posiłki narodowe”. Pożyczka ta była zamierzona w wysokości 60 mln złp, a jej bezpieczeństwo oparto na wszystkich dochodach skarbowych i na całym majątku narodowym. Zawieranie umów pożyczkowych, jak również sprawę umarzania ich z dochodów skarbowych, powierzono Bankowi Polskiemu, pod nadzorem Komisji Umorzenia Długu Publicznego.

„Posiłki polskie” podzielone były na 100 tys. obligacji po 600 złp każda, a subskrypcję otworzył Bank Polski w Warszawie w kraju i za granicą. Subskrybenci składali przy zapisie dziesiątą część wartości „ofiarowywanych” przez siebie „posiłków polskich”, a reszta miała być wnoszona w równych ratach miesięcznych. Pożyczka był oparta na zasadzie premiowej i procentowej. Przez pierwsze sześć lat miały odbywać się tylko losowania wygranych (corocznie 15 maja), a od 1838 r. każda obligacja miała być oprocentowana w stosunku cztery od stu (płatne dnia 1 lipca każdego roku), aż do chwili umorzenia obligacji. Umorzenia zaś miały być coroczne zaczynając od 15 V 1838 r. przez 25 lat.

Pragnąc zachęcić społeczeństwo do subskrypcji, ogłoszono w warunkach pożyczki, iż „obligi posiłków polskich” i kupony przyjmowane będą w wartości nominalnej w opłacie wszelkich długów i należności skarbowych. Przez trzy lata obligi miały być przyznawane w całkowitej nominalnej wartości w zapłacie za dobra narodowe, o ile by sprzedaż tych dóbr „przez Sejm była postanowiona”. Jednakże, pomimo licznych zachęt, zarówno ze strony Banku Polskiego, jak i Sejmu i Rządu Narodowego, pożyczka „posiłki polskie” nie spotkała się z szerokim odzewem wśród społeczeństwa polskiego. Dlatego też, gdy sytuacja finansowa powstania stała się poważna, w drugiej połowie 1831 r. połączone izby sejmowe wydały odezwę do wszystkich obywateli pomocy finansowej Rządowi, aby umożliwić prowadzenie dalszych działań wojennych.

Zachęcano w ten sposób do inwestowania w pożyczkę zwaną „posiłkami polskimi”. Odezwa ta wzywała i zachęcała żarliwymi słowami wszystkich „właścicieli pieniężnych zasobów” do spieszenia z pomocą finansową dla kraju – „Nie chce Ojczyzna wyzuć was z onych, chce dług czasowy, ale dług święty pod warunkami słusznymi z waszych zaciągnąć majątków”.

• Dyaryusz Sejmu z r. 1830-1831, wyd. M. Rostworowski, t. 5, od 20 czerwca do 21 lipca 1831, Kraków 1911;
• Radziszewski H., Bank Polski, Warszawa 1910;
• Radziszewski H., Skarb i organizacja władz skarbowych w Królestwie Polskim (1831-1867), t. 2, Warszawa 1908;
• Ramotowska F., Władze Centralne Powstania 1830-1831 i ich kancelarie, „Archeion”, t. 76, 1983, s. 37-93.
• Sokołowski A., Dzieje powstania listopadowego 1830-1831, Wiedeń 1907;
• Terlecki W. System monetarny Królestwa Kongresowego, „Wiadomości Numizmatyczne”, IV 1960, z. 1/2.