Przeglądasz rozdział:

Działania Parlamentu i władzy wykonawczej


Uchwała sejmowa dotycząca ustanowienia pensji dożywotnich dla rannych żołnierzy i rent dla rodzin poległych powstańców.

Data i miejsce wydania 19 II 1831, Warszawa
Miejsce przechowywania AGAD, Komisja Rządowa Wojny, sygn. 2, k. 56.
Komentarz
Pierwsza strona dokumentu Kliknij aby powiększyć

Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 r. wprowadzała reprezentację narodową w postaci Sejmu, w którym zasiadał król (będący równocześnie cesarzem Rosji) oraz działały dwie izby: senat i izba poselska. Sejm był organem władzy prawodawczej w państwie. Powstańczy Rząd Narodowy ogłosił uniwersał zwołujący Sejm - posłów, deputowanych i senatorów - na 18 XII 1830 r. Po detronizacji cesarza Mikołaja I Sejm przejął część kompetencji monarchy: uzyskał wyłączność na stanowienie uchwał oraz inicjatywę ustawodawczą. Stał się najwyższą władzą państwową. Od 19 I 1831 r. obradował nieustannie. Do końca swego funkcjonowania, 23 IX 1831 r., Sejm wydał łącznie 81 uchwał i odezw. Dotyczyły one wielu dziedzin - polityki, wojskowości, reform społecznych i ekonomicznych.

19 II 1831 r., w trakcie bitwy pod Grochowem, Sejm Królestwa Polskiego w pełnym składzie (izba poselska i senat) przyjął uchwałę o ustanowieniu uposażenia dla żołnierzy rannych w wojsku powstańczym. Prace Sejmu przebiegały w szczególnych warunkach. W sali obrad słychać było odgłosy walk. Część posłów, w obawie o swoje bezpieczeństwo, wyjechała poza Warszawę. O zagrożeniu donosił „Dziennik Powszechny Krajowy”, w relacji którego feldmarszałek Iwan Dybicz ustanowił nagrodę 2 tys. dukatów za schwytanie członka izby poselskiej. 19 lutego w pracach Sejmu brało udział zaledwie 80 posłów i deputowanych (na 166) oraz 23 senatorów (na 54). W kolejnych dniach ta liczba dalej systematycznie malała.

Uchwała, według projektu pt. „Wynagrodzenie poświęcających się za Ojczyznę rycerzy”, przygotowanego przez deputację senatorską, została przyjęta jednogłośnie, przez aklamację, bez przeprowadzania dyskusji (jak zapisano w diariuszu sejmowym: „[projekt] jednomyślnym okrzykiem przyjęty został”). W preambule do uchwały Sejm jednomyślnie wyraził wdzięczność „walecznemu wojsku polskiemu”. W uchwale składającej się z 5 artykułów przyjęto, że wszyscy żołnierze i podoficerowie, którym odniesione rany uniemożliwiały dalszą służbę wojskową, mają otrzymywać dożywotnio, w zależności od posiadanego stopnia wojskowego, od 150 do 300 złp. rocznej renty. Taka sama renta miała przysługiwać wdowom po poległych powstańcach i ich dzieciom, aż do uzyskania pełnoletniości. Należności miały być liczone od początku miesiąca, w którym żołnierz odniósł rany lub poległ, a pensje wypłacane z funduszu finansowego z budżetu Królestwa Polskiego. Pozostawiono uposażenia przynależne żołnierzom odznaczonym Krzyżem Wojskowym, dodatkowo przewidziano ustanowienie Ozdoby honorowej, jako wyróżnienia za szczególne zasługi w czasie powstania. Uchwalone pensje miały być finansowanie z dóbr narodowych: 5 mln złp. przeznaczono dla oficerów, a kolejne 5 mln - dla podoficerów i żołnierzy. Przewidziano złożenie w obu izbach sejmowych oraz w sądach pokoju ksiąg, w których posłowie, senatorzy, deputowani oraz inni właściciele ziemscy mieliby możliwość dokonywania zapisów swoich posiadłości, w których po wojnie będą mogli osiedlać się żołnierze z rodzinami lub wdowy i sieroty po poległych powstańcach.

Opublikowanie uchwały sejmowej w każdym oddziale wojska powstańczego Sejm zlecił specjalnie w tym celu ustanowionym komisarzom, a wykonanie jej powierzył Rządowi Narodowemu i wodzowi naczelnemu.

Uchwała została podpisana przez marszałka izby poselskiej Władysława Ostrowskiego, przewodniczącego senatu Ignacego Miączyńskiego, sekretarza senatu Juliana Niemcewicza i sekretarza izby poselskiej Kaliksta Morozewicza. Na komisarzy do opublikowania uchwały wyznaczono posłów: Ignacego Wężyka, Ignacego Dembowskiego, Walentego Chełmickiego i Andrzeja Deskura.

Podgląd ilustracji
Warto przeczytać
  • Domański E., Epoka Powstania Listopadowego, Lublin 2000;
  • Karpińska M., Senatorowie, posłowie i deputowani Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, Warszawa 2002;
  • Kieniewicz S., Zahorski A., Zajewski W., Trzy powstania narodowe, Warszawa 1992;
  • Ziółek S., Sejm Królestwa Polskiego w okresie powstania listopadowego 1830-1831, Warszawa 2007.
Opis zewnętrzny Druk, jęz. polski, karta papierowa w poszycie:. „Urządzenie o podwodach wojsku dostarczonych”.
Autor komentarza Alicja Nowak
Digitalizacja dokumentu Karol Zgliński