Przeglądasz rozdział:

Skutki powstania


Plan de la ville de Varsovie revu et corrigé d'après les changements survenus depuis 1827 et lithographie à l'échelle de 1/4200 par ordre de Son Altesse le feld-maréchal, prince de Varsovie, comte Paskevitsch Erivansky, namiestnik de Royaume [Plan miasta Warszawy przejrzany i poprawiony według zmian zaszłych od 1827 i litografia w skali 1/4200 rozkazem Jego Wysokości feldmarszałka, ks. warszawskiego, hr. Paskiewicza- Erywańskiego, namiestnika Królestwa].

Data i miejsce wydania 1837, Warszawa
Miejsce przechowywania AGAD, Zbiór Kartograficzny 92-7, ark. 6.
Komentarz
Pierwsza strona dokumentu Kliknij aby powiększyć

Autorami mapy są: Karol I. Richter, Józef Koriot, Pipenberg, Grotenfeld, Schroeders. Arkusz 6 Plan de la ville de Varsovie (...) jest jednym z 9 arkuszy mapy wielkoskalowej Warszawy obejmującej zasięgiem terytorium miasta i bliskich terytoriów przedmiejskich od Mokotowa na południu do rogatek Marymonckich na północy i od wsi Czyste na zachodzie do rogatek Moskiewskich na wschodzie. Obejmuje obszar od kościoła paulinów do rogatek Marymonckich i od Placu Broni i koszar Mikołajewskich do prawego brzegu Wisły na wysokości cytadeli. Na mapie wykreślono sieć hydrograficzną (rz. Wisła) i komunikacyjną. Ulice, place i rogatki opisano nazwami. Oznaczono zagospodarowanie terenu. Zabudowę podzielono na budynki prywatne, rządowe, wojskowe i religijne oraz na murowane i drewniane, wyróżniając kolorami ich poszczególne rodzaje. Działki opisano numerami hipotecznymi. Centralną część arkusza 6 stanowi Cytadela Aleksandryjska, której zabudowę, według ówczesnego stanu, wykreślono bardzo precyzyjnie, a część budowli opisano nazwami: koszary Aleksandryjskie, cerkiew Aleksandra Newskiego i pomnik Aleksandra I.

Po upadku powstania listopadowego prace pomiarowe i kartograficzne na obszarze Królestwa Polskiego znalazły się w rękach rosyjskich. Dorobek polskich wojskowych służb topograficznych w dziedzinie kartografii przywłaszczył sobie zaborca. Część oficerów Kwatermistrzostwa Generalnego i Korpusu Inżynierów Wojskowych, uczestników wojny polsko-rosyjskiej 1831 r., po ponownym złożeniu przysięgi na wierność carowi powróciła do służby wojskowej, bądź do pracy w cywilnych instytucjach zajmujących się sporządzaniem map. Prace pomiarowe i kartograficzne od 1832 r. były prowadzone przez wojskowy korpus topografów rosyjskich, którym kierował pełnomocnik kwatermistrzostwa generalnego armii czynnej, gen. mjr Karol I. Richter. W skład korpusu weszli także polscy oficerowie, m. in. pułkownicy Aleksander Alfonce i Stanisław Doenhoff z Kwatermistrzostwa Generalnego i ppłk Józef Koriot i por. Feliks Leszczyński. Formacja ta w pierwszym okresie działalności zajmowała się przede wszystkim kontynuowaniem prac nad mapą topograficzną Królestwa Polskiego. Sporządzano także mapy wielkoskalowe miast i twierdz. Wykorzystując pomiary Warszawy i mapy wykonane przez Korpus Inżynierów Wojskowych w latach 1815-1829 opracowano Plan de la ville de Varsovie (...), który był pierwszą wieloarkuszową mapą wielkoskalową Warszawy z naniesioną na niej Cytadelą. Na mapie przedstawiono zmiany powstałe w wyniku wyburzeń pod budowę nowej fortyfikacji, chociaż częściowo występują na niej jeszcze zabudowania historycznego Żoliborza. Głównym autorem mapy był Koriot, jeden z najwybitniejszych polskich kartografów pierwszej połowy XIX w., od 1820 r. szef Biura Topograficznego Korpusu Inżynierów Wojskowych armii Królestwa Polskiego, podpułkownik, autor lub współautor wszystkich map wielkoskalowych Warszawy sporządzonych w latach 1818-1829 przez wojskowe służby topograficzne. W okresie wojny polsko-rosyjskiej 1831 r. kierował pracami fortyfikacyjnymi w Warszawie, otrzymał stopień pułkownika; od 1832 r. - podpułkownik wojsk rosyjskich, a od 1835 r. - pułkownik korpusu topografów, w 1837 r. został awansowany na stopień generała majora.

Podgląd ilustracji
Warto przeczytać
  • A. Bartoszewicz, H. Bartoszewicz, Plany ogólne Warszawy 1809-1916 w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych, Katalog, Warszawa 1997;
  • A. Bartoszewicz, H. Bartoszewicz, Plany ogólne Warszawy w Archiwum Głównym Akt Dawanych (1809-1915), „Archeion”, 1995, t. 94, s. 52-75;
  • H. Bartoszewicz, Prace kartograficzne Korpusu Inżynierów Wojskowych w latach 1815-1830, [w:] Z dziejów kartografii, t. 10: Kartografia Królestwa Polskiego 1815-1915, pod red. L. Szaniawskiej i J. Ostrowskiego, Warszawa 2000, s. 71-84;
  • H. Bartoszewicz, Rozwój przestrzenny Warszawy w latach 1800-1914 w świetle źródeł kartograficznych, „Kronika Warszawy”, 2003, nr 1-2(116-117), s. 55-78;
  • B. Olszewicz, Polska kartografia wojskowa (Zarys historyczny), Warszawa 1921.
Opis zewnętrzny Litografia ręcznie barwiona, 66,1 x 53,0 cm (r. 61,2 x 50,5 cm), skala ok. 1:4200, jęz. polski, francuski
Autor komentarza Henryk Bartoszewicz
Digitalizacja dokumentu Paweł Piłat