Przeglądasz rozdział:

Bitwy powstania (kartografia)


Croquis de la bataille de Wawer le 19 février 1831 [Szkic bitwy pod Wawrem, 19 II 1831].

Data i miejsce wydania 1833, Lipsk
Miejsce przechowywania AGAD, Kartografika z innych Oddziałów 669, k. 2.
Komentarz
Pierwsza strona dokumentu Kliknij aby powiększyć

Autorem mapy jest August Kneisel. Mapa ta jest kartą z dzieła zatytułowanego Atlas de cartes et de plans pour servir a l'intelligence de l' histoire de l'insurrection du peuple polonais wydanego przez Richarda Otto Spaziera w Lipsku w 1833 r. Zasięgiem obejmuje terytorium od Ząbek do Zastowa i od Woli Grzybowskiej do Targówka. Rzeźbę terenu zaznaczono metodą kreskową. Wykreślono na niej szosy i drogi opisane ich kierunkami oraz sieć hydrograficzną (rz. Wisła, strumienie, stawy). Oznaczono lasy i sytuację miejscowości. Na mapie naniesiono położenie oddziałów wojsk polskich i rosyjskich podczas bitwy pod Wawrem 19 II 1831 r. (tzw. I bitwy pod Warem, 19-20 II 1831 r.) Barwionymi symbolami rysunkowymi oznaczono oddziały i ich położenie w czasie bitwy: polskie - kolorem czerwonym, a rosyjskie - kolorem zielonym. Poszczególne oddziały obu wojsk opisano na mapie symbolami literowymi (oddziały polskie literami od A do F, a rosyjskie literami od G do K), których znaczenie (nazwa, nazwisko dowódcy, położenie oddziału) objaśniono w legendzie.

Atlas de cartes et de plans pour servir l'intelligence de l' histoire de l'insurrection du peuple polonaise (Lipsk 1833) został sporządzony na podstawie materiału opisowego i kartograficznego, który wydawca atlasu, Richard Otto Spazier otrzymał od polskich generałów i oficerów Kwatermistrzostwa Generalnego oraz Korpusu Inżynierów Wojskowych, uczestników wojny polsko-rosyjskiej 1830-1831, przebywających po upadku powstania listopadowego na emigracji. Richard Otto Spazier (1803-1854), pisarz, tłumacz i wydawca należał do orędowników walki o niepodległość Polski. Dokonał pierwszego przekładu na język niemiecki Pana Tadeusza, Adama Mickiewicza. Jest autorem Geschichte des polnischen Volkes (Lipsk 1831) i trzytomowego dzieła Geschichte des Aufstandes des polnischen Folkes in den Jahren 1830 und 1831 (Lipsk 1833), które - w przekładzie na język polski - ukazało się w 1833 r. w Paryżu. Ponadto opublikował książkę Ost und West (Stuttgart 1835) będącą wynikiem podróży autora na ziemie polskie. Mapy i plany zamieszczone w opracowanym i wydanym przez Spaziera atlasie powstania listopadowego wykonał niemiecki kartograf i rytownik August Kneisl. Kartografika te zostały wykorzystane jako ilustracje w drugim wydaniu niemieckim Geschichte des Aufstandes des polnischen Volkes in den Jahren 1830 und 1831 (Stuttgart 1834). Atlas de cartes et de plans pour servir al'intelligence de l' histoire de l'insurrection du peuple polonaise składa się z karty tytułowej, dokumentu dotyczącego obrony Warszawy i 10 map: 1) mapy Królestwa Polskiego w granicach wyznaczonych podczas kongresu wiedeńskiego, 2) panu bitwy pod Wawrem, 3) planu bitwy pod Białołęką, 4) planu bitwy pod Grochowem, 4) planu bitwy pod Dębem Wielkim, 5) planu bitwy pod Iganiami, 7) planu bitwy pod Mińskiem 8) mapy części Królestwa Polskiego (od Warszawy do Białegostoku i od Ostrołęki do Kocka) z naniesionymi na nią planami bitew pod Nurem i pod Ostrołęką, 9) mapy Warszawy i terytoriów przedmiejskich z naniesionymi umocnieniami fortyfikacyjnymi, 10) mapy Warszawy i okolic, ukazującej położenie oddziałów wojsk polskich i rosyjskich w dniach 6-7 IX 1831 r. Część opisową atlasu stanowi plan obrony Warszawy prezentujący rozmieszczenia sił Gwardii Narodowej, podpisany 24 VII 1831 r. w Warszawie przez dowódcę Kwatermistrzostwa Generalnego, gen. dywizji Ignacego Prądzyńskiego, dowódcę Gwardii Narodowej, gen brygady Antoniego Ostrowskiego, dowódcę Korpusu Inżynierów Wojskowych, ppłk. Józefa Willsona i szefa sztabu Gwardii Narodowej, gen. brygady Piotra Łubieńskiego.

Podgląd ilustracji
Warto przeczytać
  • Brandes F., http://de.wikisource.org/wiki/ADB:Spazier,_Richard_Otto;
  • Olszewicz B., Polska kartografia wojskowa (Zarys historyczny), Warszawa 1921;
  • Powstanie listopadowe 1830-1831. Dzieje wewnętrzne. Militaria. Europa wobec powstania, pod red. W. Zajewskiego, Warszawa 1980;
  • Spazier R.O., Geschichte des Aufstandes des polnischen Volkes in den Jahren 1830 und 1831, Bd. 1-3, Stuttgart 1834;
  • Spazier R.O., Historia powstania narodu polskiego w roku 1830-1831, t. 2, Paryż 1833;
  • Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, Warszawa 1930.
Opis zewnętrzny Litografia barwiona, 24,5 cm x 20,0 cm (r. 20,5 x 13,7 cm), skala ok. 1:34 500, jęz. francuski, polski.
Autor komentarza Henryk Bartoszewicz
Digitalizacja dokumentu Paweł Piłat